Arbeidsmarkt in Cijfers

Update eerste kwartaal 2023: krapte houdt aan, vier op de tien mensen benaderd voor ander werk

De krapte op de arbeidsmarkt is nog altijd zeer groot. Cijfers over het eerste kwartaal laten zien dat het aanbod laag blijf: relatief weinig mensen zijn op zoek naar (ander) werk. Werkgevers zitten juist te springen om personeel. Dat uit zich niet alleen in veel (openstaande) vacatures, maar ook in het feit dat inmiddels vier op de tien mensen uit de beroepsbevolking worden benaderd voor een baan. De zogeheten souringsdruk was nog niet eerder zo hoog. Daar komt bij dat het zo maar eens zou kunnen zijn dat de hoge sourcingsdruk en de lage arbeidsmarktactiviteit elkaar versterken. Werkgevers gaan mensen meer/vaker benaderen omdat het actieve aanbod beperkt is. Tegelijkertijd kan het aanbod daardoor nog meer achterover leunen, in de wetenschap dat het vinden van (ander) werk nog nooit zo eenvoudig was en de kans dat men benaderd wordt om ergens te komen solliciteren/werken steeds groter wordt.

Hoewel veel mensen niet actief zoeken naar ander werk, werd er in het eerste kwartaal wel veel van baan gewisseld. Ruim 1,8 miljoen mensen vonden een baan, waarvan het grootste deel afkomstig was uit een andere baan. Bovendien werden er nog niet eerder zoveel vaste contracten uitgedeeld aan mensen die (ander) werk vonden.

• De arbeidsmarktactiviteit, de mate waarin de Nederlandse beroepsbevolking actief op zoek is naar een baan, is in vergelijking met vorig kwartaal licht gestegen. Ten opzichte van het eerste kwartaal van 2022 is er wel sprake van een daling. Ondanks de voor werknemers zeer gunstige arbeidsmarkt, is de activiteit nog altijd zeer laag. Eén op de negen personen uit de Nederlandse beroepsbevolking (11,4%) is actief op zoek naar een nieuwe baan. Onder werkenden is dat slechts één op de veertien. De groep latente baanzoekers – zij die niet zozeer actief op zoek zijn, maar wel open staan voor (ander) werk – is met 45,7% ongeveer vier keer zo groot als de groep actieve baanzoekers. De arbeidsmarktactiviteit verschilt sterk per beroep. Zie voor functiespecifieke inzichten ons online dashboard Giant.
• Bij het aantal baanwisselingen is dit kwartaal een afvlakking terug te zien. Ten opzichte van het vorige kwartaal betekent de 20,8% die ander/nieuw werk vond een hele lichte daling (-3 duizend). Ten opzichte van hetzelfde kwartaal vorig jaar is er wel sprake van een zeer forse toename (+111 duizend). De mobiliteit/dynamiek is de laatste kwartalen zeer hoog. Het betreft overigens niet uitsluitend mensen die van baan wisselen, al is dit wel de grootste groep binnen de ruim 1,8 miljoen baanwisselaars. Ook degenen die vanuit een niet-werkende situatie een baan hebben gevonden worden meegeteld. Wanneer de werkgelegenheid toeneemt wordt het aandeel van deze groep groter.
• De sourcingsdruk heeft met 39,7% in het eerste kwartaal opnieuw een record gebroken. Zowel ten opzichte van vorig kwartaal als ten opzichte van vorig jaar is er sprake van een toename. Nog niet eerder werden zoveel mensen uit de Nederlandse beroepsbevolking benaderd door werkgevers/recruiters/bureaus voor een nieuwe baan. Waarschijnlijk ook ingegeven door de passiviteit van de beroepsbevolking (de lage arbeidsmarktactiviteit). De sourcingsdruk is een belangrijke indicator van schaarste op de Nederlandse arbeidsmarkt. De sourcingsdruk voor specifieke beroepen kan worden achterhaald via ons online dashboard Giant.
• De werkloosheid in Nederland is zeer laag (3,4%, april 2023). In het tweede en derde kwartaal van 2022 liep de werkloosheid flink op, maar de laatste maanden is deze juist weer gedaald. Het CPB voorziet in haar meest recente prognose (maart 2023) voor 2023 een toename van de werkloosheid naar 3,9% oplopend naar 4,1% in 2024, maar dat is alsnog relatief laag. De arbeidsmarkt blijft daarom naar verwachting krap.
• Bij de te verwachte zoekduur naar een nieuwe baan zien we wederom een daling. Deze zoekduur is gebaseerd op de periode die mensen zélf aangeven nodig te hebben voor het vinden van nieuw werk. Het kan gezien worden als vertrouwensindicator van werknemers in de arbeidsmarkt. Met 3,1 maanden is de verwachte zoekduur het laagst sinds de start van de metingen in 2011.
• Het aandeel baanvinders dat direct een vast contract kreeg is flink gestegen. In het eerste kwartaal gaf 43,3% van de baanvinders aan dat ze direct een vast contract kregen (ten opzichte van 41,2% vorig kwartaal). Enerzijds hebben werkgevers te maken met een zeer krappe arbeidsmarkt en proberen ze personeel te verleiden en/of te binden met een vast contract. Anderzijds ervaren ze een afkoelende economie en is er onzekerheid over de toekomst. Voorlopig lijkt het eerste zwaarder te wegen dan het laatste; het aandeel vaste contracten onder baanvinders was namelijk nog niet eerder zo hoog. Begin 2020, vlak voor het uitbreken van de coronacrisis, lag het aandeel vaste contracten voor baanvinders ook erg hoog. Daarna was er sprake van een daling, maar sinds eind 2021 neemt het aandeel vaste contracten onder baanvinders weer toe. De cijfers passen bij het beeld van een krappe arbeidsmarkt.

In 2022 ontstonden er bijna 1,6 miljoen miljoen nieuwe vacatures volgens het CBS. Dat is een flinke stijging ten opzichte van de 1,4 miljoen nieuwe vacatures in 2021. Wederom werd een record gebroken als het gaat om het aantal nieuwe vacatures. De vacaturegraad (het aantal vacatures t.o.v. het aantal banen van werknemers) bereikte met 17,4% ook een record (het gemiddelde van de afgelopen 25 jaar ligt op 11,8%). Het ongekende vacaturevolume ging (en gaat) bovendien gepaard met een beperkt aanbod van arbeid. De krapte op de arbeidsmarkt was dan ook niet eerder zo groot. De meest recente prognose van het CPB en het UWV over de Nederlandse economie en arbeidsmarkt zijn doorgerekend in ons vacaturemodel. De verwachting op basis van het model is dat het aantal vacatures in 2023 zal afnemen tot net iets onder de 1,3 miljoen. Dit onder de veronderstelling dat economische groei terugvalt tot 1,6%, de werkloosheid oploopt naar 3,9% en het aantal banen van werknemers licht zal toenemen. In 2024 zal het aantal vacatures eveneens rond de 1,3 miljoen liggen. Het totaal aantal vacatures alsmede de vacaturegraad blijven daarmee relatief hoog.

De indicatoren op deze website worden periodiek geüpdatet. De cijfers op basis van ons eigen internationale arbeidsmarktonderzoek (ITAM) worden ieder kwartaal bijgewerkt. De overige indicatoren en modellen op deze pagina worden op maandbasis geactualiseerd.