Arbeidsmarkt in Cijfers

Update arbeidsmarkt derde kwartaal 2022: Arbeidsmarkt dendert door ondanks dreigende recessie

Bijna alle economische indicatoren duiden op een afkoeling van de economie, die bij een aanhoudende hoge inflatie, een laag (consumenten)vertrouwen, een bijna structureel tekort aan mensen en materialen en extreem hoge energiekosten zomaar kan resulteren in een recessie. Op de arbeidsmarkt is hier vooralsnog weinig van te merken. Sterker nog, in het derde kwartaal werd de krapte nog groter. Het aantal vacatures is onverminderd hoog en het aanbod laag. De werkloosheid is dan wel opgelopen de laatste maanden, maar is met 3,8% nog steeds erg laag. Aan de aanbodkant zien we bovendien dat nog minder mensen actief op zoek zijn naar ander/nieuw werk. Aan de ene kant is er zoveel werk en de noodzaak om actief te zoeken laag dat werknemers ‘achterover kunnen leunen’. Daar komt bij dat werknemers steeds vaker benaderd worden door werkgevers/recruiters voor een baan. In het derde kwartaal bereikte de ‘sourcingsdruk’ opnieuw een record. Daarnaast maakt alle onzekerheid en het lage vertrouwen het misschien ook wel minder aantrekkelijk om van baan te wisselen. Werkgevers moeten dus nog meer moeite doen om geschikte kandidaten te vinden. De strijd om personeel wordt almaar heviger en werkgevers vissen nagenoeg allemaal in een steeds kleiner wordende vijver c.q. in een vijver met minder actieve vissen. De ervaring leert overigens dat de arbeidsmarkt doorgaans met vertraging reageert op de economische ontwikkelingen, dus wellicht volgt in het vierde kwartaal een kentering. Daarmee zijn de personeelstekorten niet opeens als sneeuw voor de zon verdwenen, maar misschien geeft het iets meer ademruimte.

• De arbeidsmarktactiviteit, de mate waarin de Nederlandse beroepsbevolking actief op zoek is naar een baan, is in vergelijking met vorig kwartaal gedaald. Ook ten opzichte van het derde kwartaal van 2021 is er sprake van een daling. Ondanks de voor werknemers zeer gunstige arbeidsmarkt, blijft de activiteit laag. Iets minder dan één op de negen personen uit de Nederlandse beroepsbevolking (11,6%) is actief op zoek naar een nieuwe baan. Onder werkenden is dat slechts één op de dertien. Tegenover de daling van de actieve groep staat een stijging van latente baanzoekers. De arbeidsmarktactiviteit verschilt sterk per beroep. Zie voor functiespecifieke inzichten ons online dashboard Giant.
• Bij het aantal baanwisselingen is net als vorig kwartaal wel een duidelijke stijging terug te zien. Ten opzichte van het vorige kwartaal betekent de 20,8% die ander/nieuw werk vond een stijging van 66 duizend. Ten opzichte van hetzelfde kwartaal vorig jaar is er zelfs sprake van een zeer forse toename (+335 duizend). De afgelopen jaren is de mobiliteit niet zo hoog geweest. Het betreft overigens niet uitsluitend mensen die van baan wisselen, al is dit wel de grootste groep binnen de ruim 1,8 miljoen baanwisselaars. Ook degenen die vanuit een niet-werkende situatie een baan hebben gevonden worden meegeteld. Wanneer de werkgelegenheid toeneemt wordt het aandeel van deze groep groter.
• De sourcingsdruk heeft met 38,8% in het derde kwartaal opnieuw een record gebroken. Zowel ten opzichte van vorig kwartaal als ten opzichte van vorig jaar is er sprake van een flinke toename. Nog niet eerder werden zoveel personen uit de Nederlandse beroepsbevolking benaderd door werkgevers/recruiters/bureaus voor een nieuwe baan. Waarschijnlijk ook ingegeven door de passiviteit van de beroepsbevolking (de lage arbeidsmarktactiviteit). De sourcingsdruk is een belangrijke indicator van schaarste op de Nederlandse arbeidsmarkt. De sourcingsdruk voor specifieke beroepen kan worden achterhaald via ons online dashboard Giant.
• De werkloosheid in Nederland is zeer laag (3,5%, december 2022). In het tweede en derde kwartaal liep de werkloosheid flink op, maar de laatste maanden is deze juist weer gedaald. Het CPB voorziet in haar meest recente prognose (december 2022) voor 2023 een toename van de werkloosheid naar 4,4%, maar dat is alsnog relatief laag. De arbeidsmarkt blijft daarom naar verwachting krap.
• Bij de de verwachte zoekduur naar een nieuwe baan zien we na een stabilisatie in de eerste helft van 2021 wederom een daling. Deze zoekduur is gebaseerd op de periode die mensen zélf aangeven nodig te hebben voor het vinden van nieuw werk. Het kan gezien worden als vertrouwensindicator van werknemers in de arbeidsmarkt. Met 3,3 maanden is de verwachte zoekduur de laagste ooit gemeten.
• Het aandeel baanvinders dat direct een vast contract kreeg is wederom toegenomen. In het derde kwartaal gaf 41,8% van de baanvinders aan dat ze direct een vast contract kregen (ten opzichte van 38,7% vorig kwartaal). Dat is bovendien een nieuw record sinds de metingen in 2015 zijn begonnen. Begin 2020, vlak voor het uitbreken van de coronacrisis, lag het aandeel ook erg hoog. Daarna was er sprake van een daling, maar sinds eind 2021 neemt het aandeel vaste contracten onder baanvinders weer toe. De cijfers passen bij het beeld van een krappe arbeidsmarkt.

In 2021 ontstonden er net iets meer dan 1,4 miljoen nieuwe vacatures volgens het CBS. Dat is een zeer grote stijging ten opzichte van de ruim 1 miljoen nieuwe vacatures in 2020 en bovendien het hoogste aantal ooit. De vacaturegraad (het aantal vacatures t.o.v. het aantal banen van werknemers) bereikte met 16,4% ook een record (het gemiddelde van de afgelopen 25 jaar  ligt op 11,6%). Het ongekende vacaturevolume ging (en gaat) bovendien gepaard met een beperkt aanbod van arbeid. De krapte op de arbeidsmarkt was dan ook niet eerder zo groot. De meest recente prognose van het CPB en het UWV over de Nederlandse economie en arbeidsmarkt zijn doorgerekend in ons vacaturemodel. De verwachting op basis van het model is dat het aantal vacatures in 2022 wederom zal pieken met bijna 1,5 miljoen vacatures. En zelfs dat is wellicht een onderschatting, aangezien er in de eerste drie kwartalen al meer dan 1,2 miljoen nieuwe vacatures waren. In 2023 zal het volume wat gaan dalen naar 1,2 miljoen, wat nog altijd zeer hoog is.

De indicatoren op deze website worden periodiek geüpdatet. De cijfers op basis van ons eigen internationale arbeidsmarktonderzoek (ITAM) worden ieder kwartaal bijgewerkt. De overige indicatoren en modellen op deze pagina worden op maandbasis geactualiseerd.